معرفی دوازده گونه از آرایه های گچی در تزئینات معماری دوران اسلامی ایران براساس شگردهای فنّی و جزئیات اجرایی

براساس مطالعات میدانی و بررسی های مقدّماتی آزمایشگاهی بر روی آثار تزئینی گچی در ایران دوران اسلامی، مشخص گردید که کمینه 12 گونة مختلف از تزئینات، گچی وجود دارند که در هرگونه، جزئیات فنی به کار گرفته شده در اجرا، بسته به مواد متشکله و روش عمل آوری، شیوة شکل دهی، و میزان برجستگی تزئینات متفاوت است. برخلاف دو نوع طبقه بندی رایج پیشین که بر اساس شیوة شکل دهی و میزان برجستگی انجام می گرفت، این نوع طبقه بندی، چون براساس جزئیات فنی و روش اجرایی تزئینات ارایه می گردد، همخوانی بیشتری با اهداف فن شناسی آثار داشته و در حوزة باستان شناسی و نیز حفاظت و مرمّت، کارایی مؤثّرتری خواهد داشت. براساس جزئیات فنی، تزئینات گچی در آرایش معماری دوران اسلامی ایران به گونه هایِ تزئینات گچی با برجستگی زیاد، نیم برجسته، قالبی، کُشته بُری، کُپ بُری، تلفیق با مصالحی چون شیشه یا کاشی، تزئینات گچی مجوّف شامل دو نوع تُنگ بُری و مشبک، فتیله ای، گچ بری روی آیینة تخت، گچ بری روی سیم گِل، و معرق های گچی، قابل تقسیم است.